Tóm tắt
Thiên Hậu Thánh Mẫu là một vị nữ thần được người Hoa mang theo trong hành trình di dân từ Trung Hoa đến Việt Nam vào các thế kỷ XVII, XVIII, XIX. Tín ngưỡng thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu vì thế xuất hiện ở những nơi cộng đồng người Hoa sinh sống, phổ biến nhất là ở Nam Bộ. Tại tỉnh Thừa Thiên Huế, vì nhiều nguyên nhân, tục thờ Thiên Hậu không mạnh mẽ bằng các nơi khác, tuy nhiên vẫn mang những đặc điểm đặc sắc về cơ sở thờ tự, hoạt động thờ cúng và các sinh hoạt văn hóa có liên quan. Bài viết này nhằm nghiên cứu những đặc điểm của tục thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ nữ thần ở tỉnh Thừa Thiên Huế; sự biến đổi trong tục thờ cúng Thiên Hậu Thánh Mẫu trong bối cảnh hiện nay qua góc nhìn Nhân học.
Tài liệu tham khảo
- Châu Hải (1992), Các nhóm cộng đồng người Hoa ở Việt Nam, Nxb. KHXH, HN.
- Chế Thị Hồng Hoa (1982), Góp phần tìm hiểu làng Minh Hương ở Huế, Luận văn tốt nghiệp ngành DTH, ĐH Tổng hợp Huế, Huế.
- Võ Văn Hoàng (2008), "Thiên Hậu Thánh Mẫu trong tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa ở Hội An", Văn hóa biển miền Trung và văn hóa biển Tây Nam Bộ, Nxb.Từ điển bách khoa, HN, tr. 343-353.
- Vũ Ngọc Khánh, Mai Ngọc Chúc và Phạm Hồng Hà (2005), Nữ thần và thánh Mẫu Việt Nam, Nxb. Thanh Niên, HN.
- Phan Khoang (2001), Việt sử xứ Đàng Trong 1558 - 1777 (Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam), Nxb.Văn học, Hà Nội.
- Trần Hồng Liên (2005), Văn hóa người Hoa ở Nam Bộ: tín ngưỡng và tôn giáo, Nxb.KHXH, HN.
- Lê Nguyễn Lưu (2006), Văn hóa Huế xưa, tập II: Đời sống văn hóa làng xã, Nxb. Thuận Hóa, Huế.
- Nguyễn Ngọc Thơ (2012), Tín ngưỡng Thiên Hậu tại Nam bộ Việt Nam, truy cập ngày 12-3-2016, tại trang web http://www.vanhoahoc.vn/nghien-cuu/van-hoa-viet-nam/van-hoa-ung-xu-voi-moi-truong-xa-hoi/2322-nguyen-ngoc-tho-tin-nguong-thien-hau-tai-nam-bo-viet-nam.html.
- Nguyễn Quang Trung Tiến (2010), "Về quá trình tụ cư lập làng ở Hương Vinh", trong Nguyễn Quang Trung Tiến – Nishimura Masanari (Cb), chủ biên, Văn hóa - lịch sử Huế qua góc nhìn làng xã phụ cận và quan hệ với bên ngoài, Nxb.Thuận Hóa, Huế, tr. 10-28.
- Tạ Chí Đại Trường (2006), Thần, người và đất Việt, Nxb. VHTT, HN.
- Dương Thị Hải Vân (2007), Tìm hiểu quan hệ xã hội và đời sống tín ngưỡng, tôn giáo, lễ hội của cộng đồng người Hoa ở Huế, Luận văn tốt nghiệp Cử nhân Sử học, Đại học Phú Xuân, Huế.
- Trần Đại Vinh (2006), Tín ngưỡng dân gian Huế, Nxb.VHTT, HN.